The Disneyland Experience: Angkor Wat

Lieve vrienden, kennissen en familie,

Dit reisverhaal is niet compleet, want Remco heeft gaat in het vorige reisverhaal (wat ik zojuist heb gepubliceerd) in op onze reis vanaf de Tha Khaek Loop in Laos tot de Four Thousand Islands! Hij gaat dit binnenkort afmaken maar omdat ik mijn deel al af had en dit redelijk lang is geworden (oeps) publiceer ik het in een aparte update. Vergeet dus vooral ook niet het vorige verhaal geschreven door Remco te lezen!

De grensovergang van Laos naar Cambodja was zeker een memorabele gebeurtenis, hoewel enige ingehouden frustraties hier en daar misschien op sommige punten van de dag de overhand hadden. Graag wilden we de beruchte ‘Nagasang[busstation]maffia’ ontwijken, die sinds september de prijs van 5 dollar naar 13 dollar had verhoogd om het kleine stukje van 17 km naar de grens vanaf de four thousand islands richting Cambodja te overbruggen [in een land waar je 8 dollar kan betalen voor 400 km in de bus]. We deden enige research online en ervaarden een interessant gesprek met onze buurman in ons hostel die monnik was geweest en nu fungeerde als touroperator en hoofd van de Tourism Government Office in Vientiane en van dit soort belachelijke prijzen nooit had gehoord. Toen ook hij zichtbaar schrok toen wij hem over de maffiapraktijken inlichtten, versterkte dat onze wil om er niet aan mee te werken. Matt, Remco en ik stonden dus op onze laatste dag in Laos heel vroeg op en namen om 7 uur ’s ochtends een boot, omdat we wisten dat Tuktuk drivers slechts vroeg in de ochtend zouden instemmen ons naar de grens te brengen – ze krijgen anders een boete van de politie, die ook inbegrepen is in de Nagasangmaffia. Eenmaal op het vaste land vroegen we een tuktukdriver, die blijkbaar zo bang was dat wij direct werden weggestuurd, waarna we maar richting het busstation gingen en daar wat drivers zochten. Uiteindelijk waren enkele mannen bereid ons te brengen, hoewel we 3 km zouden moeten lopen... geen probleem! Een stukje buiten het station konden we instappen, maar niet voordat we in codetaal moesten spreken omdat officials van het busstation achter ons stonden - ‘We found the driv- eh... sticky rice!’ – en de tuktuks moesten verklaren waar ze heengingen aan dezelfde official – ‘just delivering some cargo’. Na een klein stukje in de tuktuk werden we echter niet 3 km van de grens, maar op een kruising nog 14 km van de grens gedropt. Niet helemaal volgens afspraak, maar goed. De drivers stelden dat ze anders zouden moeten betalen aan de politie en ze hadden geen geld. Vervolgens met behulp van hen een bus aangehouden die redelijk terughoudend was om te stoppen en in totaal waren we ongeveer 5 dollar kwijt – de prijs die het voor september was dus.

Aangekomen bij de grens begon echter het tweede maffiagerelateerde gedeelte: de (Lao) bordermaffia. De grenspolitie wilde namelijk dat we 2 dollar zouden betalen voor een exitstamp, terwijl dit klinkklare onzin is – er bestaat namelijk geen exitstamp, en dit staat zowel op de website van de overheid van Laos en onze buurman had ons er ook voor gewaarschuwd. Het probleem is echter dat iedereen maar zomaar betaald, en moet je je voorstellen wat ze daaraan verdienen! Dus... wij gingen niet betalen. De politie was redelijk vriendelijk en bleef herhalen dat we moesten betalen, waarbij wij herhaalden dat de exitstampfee niet bestond en we niet gingen betalen... wat doorging voor ongeveer een half uur (wij hadden de tijd, want de bus ging pas over drie uur). Uiteindelijk kregen we een stamp, of deed de guard in ieder geval alsof we een stamp kregen, en liepen we over de grens richting Cambodja. Daar krijg je ook nog eens te maken met een zogenaamd verplichte ‘medical exhamination’ waar je natuurlijk ook nog eens voor moet betalen, maar dit hebben we afgehouden en zo liepen we het border control hutje van de Cambodjaanse (maffia)officials binnen waar we eerst de gebruikelijke formulieren moesten invullen. Ook bij deze grens was er een zogenaamde ‘stampfee’, die niet 2 dollar maar 5 dollar bedroeg – hier was het lastiger onderuit te komen, vooral omdat de Cambodjaan nogal geneigd was te schreeuwen en we een verhaal hadden gehoord van mensen die 3 uur bij de border hadden gestaan en uiteindelijk toch moesten betalen. Voordat we echter het visum kregen bleek dat de Lao border ons niet de juiste exitstamp had gegeven! En... toen moesten we dus weer terug naar Laos om die te halen (en te betalen, volgens de Cambodjaan, die dus gewoon ook in het complot zat). De Lao-bordermaffia vond het natuurlijk erg grappig dat we weer terugkwamen en hoewel Matt het totaal wilde opgeven en wilde betalen sleepten Remco en ik met ons gevoel voor rechtvaardigheid erdoorheen (justice will prevail!) en hadden we 20 minuten later, zonder te betalen, toch nog de goede stempels om Laos uit te komen.

Uiteindelijk, na veel (heel veel) wachten, wisselen van busjes en een bellende en whatsappende chauffeur die toen we er bijna waren een paar hele vage backroads nam toch nog heel en zonder te zijn opgepakt door enige grenspolitie aan in Siem Reap. Gelukkig hadden we ons hostel al geboekt en konden we gelijk inchecken! We voelden ons een beetje ziek van een nogal dubieuze noodlesoep met iets wat óf hersenen, óf een soort ingewanden waren en wat onze etensmissie in Cambodja niet echt goed begon, maar toch hebben we samen met Matt de volgende dag direct een tuktuk geregeld voor onze eerste Angkor dag. Wel een beetje een jojoroute genomen, want het ticketoffice lag niet bij de plekken die we de eerste dag wilden bezoeken en het complex is groot – heel erg groot. De vroegste gebouwen, de ‘Roluos group’ die we de eerste dag hebben bezocht, stammen uit 877-89 na Christus en op zijn hoogtepunt in de twaalfde eeuw kende het gehele Angkor complex wel 1 miljoen inwoners op het moment dat Londen er slechts 50.000 had. Angkor was (en is) groot, zo enorm dat je het je bijna niet kan voorstellen, hoewel van de huizen van de vele inwoners niets meer over is – het was slechts voorbehouden aan de goden om in huizen van steen te wonen. Na deze eerste, chronologisch juiste stop en een lunch waar we (waarschijnlijk ook) ziek van zijn geworden zijn we teruggereden richting centraal Angkor voor het ‘big circuit’, waaronder Preah Khan (het grootste complex in Angkor) en Preah Neak Poan. Deze laatste was een goede, rustige afsluiter – hoewel er van deze watertempel niet heel erg veel van over was – maar Preah Khan was onze grote favoriet van de dag, en misschien wel sowieso van alle tempels in het Angkor complex. Het is een fusion tempel van Buddhisme en Hindoeïsme met vier lange gangen, die in de vier windrichtingen zijn gebouwd en gewijd zijn aan Boeddha (Mahayana Boeddhisme), Shiva, Vishnu en Brahma. De deuren in de gangen van de hindoeïstische richtingen zijn kleiner, omdat je in het hindoeïsme moet buigen voor de goden. Deze vier windrichtingen komen samen in een centraal kruispunt waar vroeger een Avalokitesvara stond maar deze op een bepaald punt in de geschiedenis vervangen is door een stupa. En deze tempel, die waarschijnlijk heeft gediend als universiteit en waar op een bepaald moment meer dan 1000 (boeddhistische) leraren woonden, was fantastisch – het was er redelijk rustig en tussen de vier gangen zijn uitgebreide tuinen gebouwd met allerlei hoeken en bochten en omgevallen stenen waar je steeds weer nieuwe beelden kon ontdekken. Ook was de natuur prachtig losgegaan en als een soort Indiana Jones kon je ruimtes betreden waar slechts vleermuizen hingen of tuinen inklimmen waar de hagedissen voor je voeten wegschoten.

Die avond was het oudejaarsavond, en dat konden we natuurlijk niet voorbij laten gaan zonder een feestje! Remco voelde zich niet zo lekker maar omdat we toch echt wel een aftelmoment moesten hebben (en zijn verjaardag moesten vieren!) zijn we naar een rooftopbeachparty gegaan en hebben hier het vuurwerk gekeken. Matt en Thom waren naar de drukke pubstreet gegaan, waar ze natgeregend waren door het bier (Remco was erg blij dat hij niet op pubstreet stond) en na ook daar nog even te hebben rondgehangen hebben we nog vanaf ons eigen dak van het hostel de mensenmassa gekeken. Best wel lekker om oud en nieuw met 30 graden te vieren en in je korte spijkerbroek! De volgende dagwas onze ‘uitbrakdag’, helaas zonder nieuwjaarsconcert of zuurkool (we hadden de oliebollen ook wel gemist), maar met een late verjaardagsbrunch op een plek waar ze taart hadden (dat was even zoeken!) maar waar we uiteindelijk zo vol waren dat er geen taart meer bij paste, haha. Vervolgens samen met Thom naar de nieuwe Star Wars film geweest, iets waar Remco al maanden naar uitkeek! Ik kreeg snel een update van de delen 5, 6 en 1-3 (had alleen deel 4 gezien) en vervolgens naar de zeer nieuwe bioscoop, die de film zelfs in 3D vertoonde... dat was wel even wennen na de ruraliteit van Laos! Cocktails gedronken bij een Singaporees jaren 20 cafe (ja, stel je daar maar eens iets bij voor... het was heel vet!) en echte Italiaanse pizza gegeten. Ik was blij dat we deze ‘chill/verjaardagsdag’ hadden gehad, want de twee dagen erna hebben we ons compleet ondergedompeld in de Angkor sferen.

De tweede dag van ons drie dagen ticket, wat eigenlijk te kort is om heel Angkor te bezoeken, hadden we de drukste dag die we tot nu toe hebben gehad – met misschien als uitzondering de derde Angkor dag. We begonnen bij Ta Keo, een tempel-piramide (de Khmer hebben echt heel veel piramides gebouwd!) waarna we naar de prachtige Ta Prohm tempel zijn gegaan die in het officiele lijstje van dé drie tempels van Angkor die je moet hebben gezien staat (wat betekent dat het hier echt heel erg druk is). Ta Prohm wordt ook wel de ‘Tomb Raider tempel’ genoemd omdat deze film hier is opgenomen, die ik overigens tot dit moment nooit heb gezien. Het was inderdaad een hele erge mooie tempel met knappe staaltjes restauratiewerk, maar het was jammer dat de drukte en de toegevoegde houten trappen de ervaring iets bagitaliseerde. Ook hier waren veel doolhofachtige gangen, hoewel veel was afgesloten, je niet over stenen mocht heen klimmen en er overal waar je keek je tussen de mensen bevond. Vervolgens doorgegaan naar het Boeddhistische klooster ‘Banteay Kdei’ en een enorme koninklijke ‘bathing pond’ genaamd ‘Sra Srang’, waarna we Thom oppikten die de ochtend door rijstvelden had gefietst en samen met hem en Matt  naar de Banteay Srei tempel zijn gegaan (houden jullie het nog bij?) die wordt geprezen als het juweel in de kroon van de Angkoriaanse kunst. Banteay Srei betekent ‘citadel of the woman’ en er wordt gezegd dat vrouwen deze tempel moeten hebben gebouwd omdat de kunst zo delicaat is dat een mannenhand het niet uitgehouwen zou kunnen hebben. Erg prachtig, en zeker in onze top drie van mooiste tempels!

En toen, last but not least... Angkor dag #3, waarop we de pracht en praal van dé monumenten van het Angkor complex zouden bezoeken: Angkor Wat en Angkor Thom. Om vijf uur ’s ochtends zaten we op onze mountainbikes richting Angkor Wat, uiteraard zonder licht in het pikdonker.. maar gelukkig hadden we een hoofdlampje. Vervolgens staarden we in het pikdonker naar Angkor Wat terwijl het langzaam lichter werd, ons afvragend waarom alle mensen naar binnen gingen... maar uiteindelijk, toen het een beetje licht werd, volgden we deze mensen ook maar binnen de poorten van het Angkor complex en nestelden we ons op een van de bibliotheken zodat we de zon achter de torens van Angkor konden zien opkomen. Het was heel erg mooi en het opstaan zeker waard, hoewel we nogal moe waren en we het de rest van de dag rustig aan hebben gedaan. Angkor was heel erg groots, gebouwd als ‘hemel op aarde’ en een van grote religieuze complexen in een rijtje met Machu Picchu en Petra plus tegelijkertijd met de Westminster Abbey gebouwd. Eerst hebben we 800 meter aan basreliefs bekeken die om de torens heen zijn gebouwd en vervolgens zijn we naar binnen geklommen, waar we door de lange gangen zworven om uiteindelijk uit te komen bij de torens. Deze zijn pas vanaf dit jaar open voor publiek, maar de rij was zo verschrikkelijk lang en in de brandende zon dat we niet naar binnen zijn gegaan. Hoewel we om 4 uur op waren gestaan strompelden we om 11.30 pas Angkor Wat uit, waarna we het Angkor Thom complex door de enorme toegangspoort zijn binnengegaan en eerst een uur op een steen hebben gelegen voordat we ons op een tweede zwaargewicht wierpen: Bayon, de tempel die het ego van de legendarische koning Jayavarman VII (die ook vele andere tempels heeft gebouwd, waaronder Preah Khan) reflecteerd door 54 torens met 216 glimlachende gezichten van Avilokitesvara op te richten die een grote gelijkenis met hemzelf vertonen. Ook deze tempel eindigde in onze top drie, hoewel het heel erg warm was en zwaar om de tempel te bezoeken – maar het was heel erg indrukwekkend!

Daarna nog rondgefietst en de massa’s ontweken door enkele kleine tempels te bezoeken binnen Angkor Thom waar haast niemand anders kwam, een hele spirituele ervaring. Daarnaast het ‘Terrace of the Elephants’ en het ‘Terrace of the Leper King’ en de ‘Victory Gate’ bezocht, een van de vijf toegangspoorten die nét groot genoeg zijn om één auto te laten passeren, waarna we langs een andere tempel piramide – Baphuon – zijn gefietst voor onze laatste stop: Phnom Bakheng, een tempel op een hoge heuvel die we met onze laatste krachten opklommen waarvandaan we de zonsondergang hebben gezien – of in ieder geval een poging tot, want er stond een wachtrij om naar boven te gaan. Daarmee was onze Disneyland-Angkor experience ten einde, en wat hebben we ervan genoten!

De volgende dag naar Battambang vertrokken, waar we het ‘Royal Hotel’ hadden gescoord inclusief jacuzzi op het dak voor 12 dollar, een stad waar we vooral een beetje relaxed hebben rondgeslenterd en zijn bijgekomen van Angkor (onder andere in de jacuzzi). Hier zijn we twee nachten geweest waarbij we voor de derde keer ziek zijn geworden en vervolgens hebben we de bus genomen naar de hoofdstad van Cambodja, Phnom Penh! De eerste nacht in een heel mooi hotel geslapen waarbij we bij aankomst nog een upgrade naar een duurdere kamer kregen. Daarna toch maar iets minder posh gedaan en naar een ander hotel vertrokken, want we zitten op budget door het dure visum van Cambodja en het dure entree van het Angkor complex. De eerste dag in Phnom Penh naar het Royal Palace geweest, hoewel het behoorlijk duur was om naar binnen te gaan zodat we buiten op het gras hebben gezeten en een geblindeerde auto met heel veel guards (de koning?) hebben zien langskomen.

Gisteren hadden we een hele andere, erg intrigerende dag die te maken had met een heel ander deel van de Cambodjaanse geschiedenis: de Khmer Rouge. ’s Ochtends hebben we de ‘s-21 prison’, ook wel genaamd ‘Tuol Sleng’ bezocht, een oud middelbare school gebouw dat vanuit 1973 werd gebruikt om in de drie jaar en acht maanden dat de Khmer Rouge aan de macht is geweest in totaal 20.000 gevangenen te huisvesten. Na de Secret War van de VS werd Phnom Penh op 17 april ‘bevrijd’ door het Khmer Rouge regime, dat juichend werd binnen gehaald maar drie uur later de eerste sancties afkondigde. Onder het mom dat de VS een nieuwe luchtaanval op Phnom Penh zou uitvoeren werd de gehele stad leeggehaald, waarna alle mensen in plaats van de ‘veilige huisvesting’ die hen werd beloofd naar werkkampen op het platteland werden gestuurd waar ze onder andere rijst moesten planten. Mensen uit de stad hadden geen idee hoe ze rijst moesten planten, maar dit maakte weinig uit – zonder uitleg maakten ze soms wel 19 urige werkdagen, ongeacht jong of oud, man of vrouw, ziek of zwanger. Iedereen die er ook maar enigzins intelectueel uitzag, wat werd beoordeeld van het dragen van een bril tot het hebben van zachte handen of het kunnen lezen en schrijven, werd opgepakt en in gevangenissen gegooid waarvan Tuol Sleng er één van was. Studenten, (hoog)opgeleiden, buitenlanders... het maakte niet uit. S-21 was een hoogst geheim instituut, gelegen midden in de stad, wat betekende dat het gevangenen verboden was om enig geluid te maken. Gevangenen werden met 60 bij elkaar in de grote klaslokalen gebonden en voor verhoren en martelingen naar kleinere vertrekken gebracht, waar ze werden gedwongen om lange (nep)bekentenissen te schrijven en te ondertekenen waarin ze verklaarden spionnen voor de CIA of KGB te zijn en hun ‘leiders’ en ‘medespionnen’ ook aan te geven. Nadat ze genoeg informatie hadden gegeven werden ze systematisch afgetekend op een lijst, waarna ze 14km buiten de stad naar het ‘Killing Field Choeung Ek’ werden gestuurd en werden doodgeknuppeld omdat kogels te duur waren. In totaal hebben er 20.000 mensen in S-21 gezeten en zijn er op het Killing Field, wat we na de gevangenis hebben bezocht, duizenden mensen ter dood gebracht – aan het eind van het regime wel tot 300 per dag – waarna ze in massagraven werden gedeponeerd. Slechts 76 mensen hebben S-21 overleefd en uiteindelijk is een op de vijf Cambodjanen onder het bewind van de Khmer Rouge om het leven gekomen. Heel grim en grauw, maar een stuk geschiedenis wat onontbeerlijk is als je Cambodja bezoekt en vooral de gevangenis was met zijn audio tour erg intrigerend.

Om toch op een iets minder zware noot te eindigen: Omdat we moeten wachten op Remco’s rabiesshot wat hij morgen krijgt zijn we vandaag ook nog in Phnom Penh, hoewel we eigenlijk al wilden doorgaan naar Sihanoukville. Morgen dus naar het zuiden en naar het langverwachte strand! Ondertussen moeten we ons maar bezig houden met happy pizzas en happy hours waarin bier 50 cent is en het schrijven van veels te lange blogupdates... Graag wens ik iedereen nog een heel gelukkig 2016 als ik dat nog niet heb gedaan, we denken aan jullie!

Heel veel liefs,

Daila (& Remco)